Cambodja 1.0: verliefdheden, (voor)oordelen en life changing experiences.

'The traveler sees what he sees. The tourist sees what he has come to see.' - G.K. Chesterton. 

De hamvraag Reiziger of toerist? Het is een onderwerp waar ik voor onze reis met verschillende mensen over gehad heb. Wat wij zouden zijn, daar had ik nooit een oprecht antwoord op, hoewel ik uiteraard schreeuwde dat we echte reizigers zouden zijn. Maar truth be told, de eerste 5 weken in Vietnam voelde ik me een vakantieganger, een ordinaire toerist. We boekten tours en volgden de gebaande paden. Dankzij mijn extensieve vooronderzoek (ik had tenslotte zo'n vier maanden om te Pinteresten en de Lonely Planet uit mijn hoofd te leren) wist ik precies waar we heen moesten. To see what we came to see. Misschien weinig avontuurlijk, maar wel heel ontspannen. Vietnam is dan ook het ultieme vakantieland, want echte keuzes hoef je er niet te maken, de route ligt uitgestippeld voor je (ja ja, i know je kan ook off the beaten tracks, bla bla). Maar de dag dat we de grens overstaken naar Cambodja, toen voelde ik me voor het eerst een reiziger. Ineens besefte ik waar we mee bezig zijn. Niet 7 maanden vrij van werk en andere verplichtingen maar het verkennen van nieuwe landen, een totaal ander leven. En over Cambodja wist ik bar weinig (de Lonely Planet had in Vietnam al bewezen van weinig nut te zijn). Wellicht dat dit besef ervoor zorgde dat ik met tranen in mijn ogen de grens van Vietnam naar Cambodja overstak. Of er zat gewoon stof in mijn ogen natuurlijk. Hoe dan ook, lekker wijverig maar wel met een nieuwe stempel in mijn paspoort. Kalverliefde Op Cambodja werd ik direct verliefd. Mijn nieuwe reizigers-high zorgde ervoor dat ik mijn ogen uitkeek terwijl we op Phnom Penh af koersden. De uitgestrekte graslanden kleurden bijna fluoriserend groen, verrijkt met zo nu en dan een eenzame koningspalm. De hutjes langs de weg waren klein, maar vaak goed onderhouden. Ze deden me voor het eerst beseffen hoe goed wij het eigenlijk hebben in Amsterdam. En de mensen, die waren een stuk knapper dan in Vietnam, met een opener en vriendelijkere uitstraling. Zoals vele acute verliefdheden, was ook deze crush van korte duur. Meer dan 8 uur zal het niet geweest zijn, de realiteit klopte op de deur toen we Phnom Penh binnenreden. Het is moeilijk te benoemen waarom deze stad mijn gevoelens liet bekoelen. Was het de viezigheid, het stof, de eindeloze traffic jam? Niets wat we nog niet meegemaakt hadden. Sterker nog, het leek er schoner dan in Vietnam. Het was de vibe die me niet aansprak, of beter het gebrek daaraan. Gelukkig was ons hostel prima, inclusief een geweldige rooftopbar: cocktails maken een hoop goed. Net als de heerlijke curries die we gegeten hebben. Management of expectations Uiteraard zijn we met een reden naar de hoofdstad van Cambodja afgereisd: de vele verhalen van bekenden die benadrukten dat we toch echt naar de S.21 gevangenis en de Killing Fields moesten om daar te aanschouwen wat het verschrikkelijke regime van Pol Pot en zijn Khmer Rouge hebben aangericht in de jaren 80. Denk genocide en gruwelijke executies (de rest moet je maar even googlen, die kan dat beter uitleggen dan ik). In de gevangenis werden we rondgeleid door een vrouw die dankzij het regime geen vader meer heeft en ook haar broertje en zusje verloren is. Zij liet ons cellen zien met bloedvlekken op de muren, rijen met foto's van gezichten van de slachtoffers en martelwerktuigen. Tot op de dag van vandaag is er niemand vervolgd van het regime. Onwerkelijk. De Killing Fields is de plek waar intellectuelen en zelfs mensen van Pol Pot zijn eigen regime naar toe werden gebracht om op onmenselijke manieren om het leven gebracht te worden. Duizenden mensen zijn hier gestorven en in massagraven gegooid, babies doodgeslagen tegen een boom. Wanneer het regent komen er nog steeds stukken bot, tanden en kleding naar de oppervlakte van de aarde. Vele schedels en beenderen zijn opgestapeld in een herdenkingsstupa. "Hoe vond jij het?" Is wat Tom vraagt als we weer terugrijden. "Indrukwekkend" is mijn antwoord, voordat ik weer verder ga met uit het raam staren. 'S avonds, boven een bord curry geven we heel langzaam aan elkaar toe dat we eigenlijk veel meer verwacht hadden, verwacht om meer te voelen bij deze gruwelijke plekken. Don't get me wrong, ik ben nog steeds verbijsterd over wat er gebeurt is, ik heb geen woorden voor de afschuw die ik voel bij het feit dat dit eigenlijk zo kort geleden gebeurt is. Maar de gevangenis en killing fields zelf, die beroerden ons weinig. Zijn Tom en ik dan zo harteloos? Nah, eerder nuchter. En door alle grootse verhalen van de mensen die ons voorgegaan zijn, lagen onze verwachtingen te hoog. 2 jaar lang heeft mijn eerste baas geroepen dat management of expectations zo belangrijk is. In Cambodja leerde ik eindelijk waarom. De onmiddellijke conclusie is: we luisteren nog wel naar tips van anderen, maar niet meer naar de lyrische verhalen. Eerst zien dan geloven. Die filosofie heeft ons vervolgens enkel goede dingen gebracht. Stelletje nuchtere kut Nederlanders dat we zijn. Dorm drama

Na wat wandelingetjes door Phnom Penh, geen bezoek aan het koninklijk paleis (we waren weer eens ongepast gekleed, oh en het was rete duur, hallo tourist trap) waren we er wel over uit dat deze stad heel erg 'meh' was. Zijn Aziatische steden dan gewoon niks voor ons? Het antwoord daarop volgt in een ander verhaal, jongetjes en meisje (goede cliffhanger?). Next stop dus: Siem Reap. De hele reden dat wij en miljoenen andere toeristen naar Cambodja komen: de tempels van Angkor Wat. Ons verblijf in dit stadje begon wat hobbelig. Ons hostel, waar we een prachtige private room geboekt hadden, had een fout gemaakt en wij moesten ze daarbij helpen. Dus de eerste nacht zouden we in een dorm moeten slapen. Ik heb in het verleden in zat dorms geslapen, en maak tegenwoordig de bewuste keuze dat niet meer te doen (verwend nest). Het helpt dat een private room hier vaak net zo duur is. Anyway, wij zijn de moeilijkste niet en na wat heen en weer gelul zouden we dan gratis ontbijt krijgen ter compensatie. Like i said, ik heb mijn fair share of dorms gehad maar deze sloeg alles. Een klein, raamloos muf hokje met zes bedden erin gepropt. Een deur die niet op slot kon en een geur uit de badkamer die de geurkaars die daar brandde toch echt niet kon verbloemen. 'S nachts bleken de muren van rijstpapier te zijn, in onze aangrenzende kamers besloten mensen om Cambodjaanse volksmuziek te gaan luisteren en hun haar te föhnen. De volgende ochtend werd duidelijk dat ons ontbijt toch niet echt inclusief was en dat het nog een paar uur kon duren voordat we in onze private room konden. Maar we moesten alvast wel uitchecken. Ik weet dat je in deze cultuur nooit boos moeten worden, maar ik was er helemaal klaar mee. Het personeel benadrukte dat we vooral happy customers moesten zijn maar hun ook echt moesten helpen. A.k.a happy customers schrijven goede reviews en dat is waar het ze om ging. Oprechte vriendelijkheid, not so much. Toen we uiteindelijk in onze private room konden trekken (op een andere locatie) repte de manager er met geen woord over. Behalve dat hij aangaf dat een nacht bijboeken niet kon, ze zaten vol. Toen we booking.com lieten zien, met vollop kamers vrij in zijn toko, ging hij toch voor de bijl (ware het niet dat hij nog probeerde om ons meer te laten betalen). Niet de beste ervaring. Als ik het zo terug lees denk ik "wat zeik je nou Jill?". Ik denk dat ik het vooral pijnlijk vond om te zien dat er geen greintje oprechtheid zat in deze mensen. Je werkt in de toeristen industrie omdat toeristen geld zijn, niet omdat je ze een good time wilt laten hebben. Ik heb het al vaker gemerkt deze reis en het staat zo haaks op de mentaliteit van mensen thuis die in deze industrie werken. Pluspunt aan dit hostel was trouwens dat er geen kakkerlakken waren, en dat stemt mij altijd tevreden. Zeikmodus uit. Siem Reap was top. Toeristisch as fuck, met een heuse pubstreet, neonlichtjes en happy hour all day. Maar de sfeer was leuk, de smoothies overheerlijk en de tuktuk drivers vrolijk. Hier aten we drie dagen heerlijk streetfood bij hetzelfde vrouwtje en dronken we cocktails in een foodtruck. 50 ct voor een biertje, 1,50 voor een cocktail, 1 dollar voor een heerlijke fried rice. What is not to like? Tevens lieten we vissen de dode huidcellen van onze voeten afknagen en na een dag Ankor Wat kon een voetmassage niet uitblijven. De wonderen zijn de wereld nog niet uit

Ankor Wat, daar draait eigenlijk deze hele blog om. Dat is wat ik met jullie wil delen en wil bejubbelen. Sok Lin was onze tuk tuk driver voor anderhalve dag van temple galore (als je gaat, ik heb zijn Facebook, hij is een schat!). Voor zonsondergang kochten we onze tickets, die overigens sinds dit jaar in prijs verdubbeld zijn. Dat geld gaat rechtstreeks de zak van de corrupte regering in, dat je het even weet, aldus Sok. Met die tickets mochten we al direct naar binnen om die betreffende sunset te aanschouwen vanaf een tempel. Het was bewolkt. Still pretty impressive. We kregen een herkansing, Sok zou ons om 04:45 op komen halen om de sunrise bij dé Ankor Wat tempel te bewonderen. Samen met 4000 andere toeristen hebben we als een idioot plaatjes staan schieten. It's a sight to be seen en iets wat ik niet snel zal vergeten (lees: nooit). Bij elke tempel wist Sok precies genoeg informatie geven zodat we wisten waar we door heen zouden lopen. Voor de rest was het pure verwondering. Elke tempel was anders, de een nog mooier / indrukwekkender dan de ander. Bhudda en andere sculpturen waar je maar kijkt, gangetjes, binnenplaatsen, eindeloos veel trappen, met mos begroeide muren, oudheid. Dat ten midden van een oerbos maakt Angkor Wat een sprookje. Woorden maar ook foto's kunnen niet laten zien hoe het is om hier rond te lopen. Zelf maar even heen gaan dus (ik meen het). Als toerist of reiziger, whatever you like. Reizigers

Voordat ik weg ging had ik dus vaak het gesprek met mensen over toeristen en reizigers. Daar kwam eigenlijk altijd uit naar voren dat het zijn van een toerist, een soort belediging is. Maar hier wil ik het even opnemen voor de toeristen. Na bijna twee maanden onderweg te zijn lijkt het er namelijk op dat die toeristen het meeste trouw aan zichzelf blijven. Ja, het zijn vaak vervelende Russen die denken dat de wereld van hun is, of luidruchtige Engelsen die nooit gehoord hebben van zonnebrand crème. Maar it's who they are en ze schamen zich er niet voor. Toeristen dragen hun eigen stijl kleren en vertonen hun eigen gedrag. De 'reizigers' die we hier tegenkomen hebben allemaal zichzelf helemaal ontdekt en dat baart me zorgen. Dat betekent namelijk dat er bizar veel dezelfde individuen rondlopen op deze aardbol. Individuen die allemaal een olifantenbroek aan hebben, hun oordeel klaar hebben over mensen die anders ' op vakantie' gaan dan zij ("like oh my god, people who go to all-inclusive resorts have no life") en zichzelf elke avond helemaal naar de kloten zuipen in de dichtstbijzijnde backpackersbar. Maar laten we even eerlijk zijn, die mensen die naar die all-inclusive resorts gaan worden daar blijkbaar heel gelukkig van. Dat snap ik ook wel, het is fucking ontspannen als alles voor je geregeld is en je niet om de twee dagen moet bedenken waar je nu weer heen moet, hoe je dat gaat doen en hoeveel geld dat gaat kosten. Maar ja, deze all-inclusive gangers zullen geen 'life changing experiences' meemaken, zoals alle olifantbroekendragende individuen in Azië wel met regelmaat doen. Want ook dat is een kenmerk van de reiziger: overdrijven. Ze hebben allemaal de meest authentieke ervaringen gehad, zijn expres verdwaald om het echte reis gevoel te krijgen en in touch te komen met nature, zichzelf of de billen van een andere traveler. And it was all soooo amazing and real. Volgens Tom ben ik er erg goed in om begrijpend te knikken en aan te moedigen tot meer van deze verhalen (hij kijkt zelf liever om zich heen of er iemand heel snel nog een biertje voor 'm kan halen). Echter toen iemand vertelde dat ze een bijna-doodervaring had toen ze licht in haar hoofd werd bij het beklimmen van een heuvel, moest ik ook wel even slikken. Het lijkt mij dat als jij je leven aan je voorbij ziet schieten tijdens een wandeling, het tijd is om naar huis te gaan en je kapot te schamen voor je fysieke conditie. Dag. *Disclaimer bij bovenstaande is wel dat het hier vooral gaat om de leeftijds groep 20 - 24. Wellicht zijn zij nog niet zo verpest door het echte leven en moeten we ze vooral aanmoedigen om zo positief naar de wereld te blijven kijken. ;-) Of misschien zijn Tom en ik de twee wandelende definities van het woord cynisme. Goed, het lijkt me duidelijk dat ik me niet heel erg identificeer met ' reizigers' zoals hierboven afgeschilderd. Toch kwam er in Cambodja weer een moment waarop ik me alles behalve een toerist voelde.  Angkor Wat daargelaten, Cambodja was het niet echt voor ons. Hadden we het meer tijd moeten geven? Misschien. Maar van alle landen op ons lijstje stond Cambodja ergens onderaan en heeft in de tijd dat we er waren die plek behouden. Dus we besloten om vanuit Siem Reap naar zuid Laos te reizen. Maar het zuiden van Laos was niet per se waar we heen wilden, een noodzakelijk kwaad om in het noorden te komen. En toen kwam mijn definitie van reizen naar boven: niks staat vast, je hoeft niet alles te zien. De volledige vrijheid om te doen en te laten wat je wilt, wanneer je het wilt. Ik wilde duiken. Dus na dagen nadenken hoe we in Laos moesten komen, via waar we zouden reizen en hoe lang we erover zouden doen om in het noorden te komen, besloten we in twee minuten tijd dat onze volgende bestemming niet zuid Laos was, maar Koh Tao, Thailand. Het antwoord

Ik denk dat de vraag toerist of reiziger een non vraag is. Iedereen die er op uit trekt is een reiziger, we willen allemaal een stukje van de wereld zien, grenzen ontdekken, overgaan en verleggen. We willen ook allemaal ontspannen en even nergens over nadenken, ieder op zijn eigen manier. Zo lang of kort als we dat zelf willen (of als onze werkgevers dat toelaten, wie heeft bedacht dat 25 vakantiedagen per jaar voldoende is? Idioot). Want zoals Hans Christian Andersen het ooit mooi verwoord heeft: To move, to breathe, to fly, to float, to roam the roads of lands remote, travel is to live.

#cambodia #travel